cuộc khởi nghĩa của hai bà trưng

Khởi nghĩa Hai Bà Trưng
Một phần của Nhà Hán bành trướng xuống phía dưới nam

Tranh Đông Hồ "Trưng Vuơng trừ giặc Hán" (徴王除賊漢).
Thời gian40–43 AD (khởi nghĩa)
42–43 AD (nhà Hán can thiệp)
Địa điểm

Miền Bắc Việt Nam

Kết quả Nhà Hán chiến thắng
Tham chiến
Nhà Hán Lạc Việt
Chỉ huy và lãnh đạo
Mã Viện[a]
Lưu Long
Trưng Trắc Hành quyết[b]
Trưng Nhị Hành quyết
Đô Dương Đầu hàng
Lực lượng
20,000 quân
2,000 thuyền chiến[1]
Không rõ
Thương vong và tổn thất
40–50% quân Hán (chủ yếu ớt là vì bệnh)[2] Quân nhì bà Trưng:
• vài ba ngàn quân thiệt mạng;
• rộng lớn đôi mươi,000 quân đầu hàng[3][4]
Quân Đô Dương:
• rộng lớn 5,000 (tiệt đem và đầu hàng);[3]
• rộng lớn 300 bị giày vò ải[5]
Bản thiết bị Lĩnh Nam thời Trưng Vương (40-43 sau Công nguyên).

Khởi nghĩa Hai Bà Trưng là cuộc khởi nghĩa chống Bắc nằm trong thứ nhất vô lịch sử hào hùng nước Việt Nam vì thế nhì người mẹ Trưng Trắc và Trưng Nhị chỉ huy. Cuộc khởi nghĩa đang được tiến công xua được lực lượng thống trị mái ấm Đông Hán thoát ra khỏi Giao Chỉ (tương đương 1 phần Quảng Tây, Trung Quốc và Bắc Sở, Bắc Trung Sở nước Việt Nam hiện nay nay), mang đến song lập vô 3 năm cho những người Việt bên trên trên đây.

Bạn đang xem: cuộc khởi nghĩa của hai bà trưng

Viết về khởi nghĩa Hai Bà Trưng có khá nhiều mối cung cấp sử liệu, kể từ những sử liệu chủ yếu thống của Trung Quốc và nước Việt Nam cho tới những thần tích, giai thoại dân gian trá. Do những mối cung cấp sử liệu chủ yếu thống ko không thiếu thốn và thiếu hụt thống nhất, những sử gia đang được bổ sung cập nhật vị những mối cung cấp kể từ thần tích, ngọc phả. Sử liệu về sự việc khiếu nại này còn nhiều nghi ngại vấn, có khá nhiều vấn đề ko được thống nhất Một trong những mối cung cấp chủ yếu thống, những thần tích cũng đều có nhiều nội dung không ổn. Trong quy trình chỉnh sửa, những sử gia đang được đem lựa chọn và đối chiếu Một trong những fake thuyết kể từ những mối cung cấp không giống nhau.

Hoàn cảnh, nguyên vẹn nhân[sửa | sửa mã nguồn]

Từ Khi mái ấm Triệu chi tiêu khử An Dương Vương và thiết lập quyền thống trị bên trên cương vực Âu Lạc cũ, cơ chế cai trị tạm dừng ở cấp cho quận với thay mặt đại diện là 2 viên quan lại sứ ở cả 2 quận Giao Chỉ và Cửu Chân. Đến Khi mái ấm Tây Hán khử mái ấm Triệu và ngỏ đi ra thời kỳ Bắc nằm trong (111 TCN), Lever cai trị vẫn ở cấp cho quận; cơ chế những Lạc hầu, Lạc tướng mạo của những người Việt với quyền thế tập luyện bên trên cương vực Âu Lạc cũ được những tổ chức chính quyền phương Bắc đồng ý mang lại giữ lại, tuy nhiên càng ngày càng giảm sút.

Các Lạc tướng mạo, Lạc hầu, Bồ chủ yếu nhằm giữ lại quyền bính và thế sự tập luyện bị tóm gọn buộc nên hợp tác với tổ chức chính quyền thống trị phương Bắc. Trong mặt hàng ngũ những Lạc tướng mạo đem sự phân hóa thân thiện một phía là những người dân thực sự hợp tác với tổ chức chính quyền mái ấm Hán, mặt mũi cơ là những người dân chỉ thần phục phía bên ngoài.[6]

Từ Khi mái ấm Đông Hán xây dựng, Hán Quang Vũ Đế tuy rằng ko dẹp hoàn thành những lực lượng cát cứ phương Bắc vẫn quan hoài cho tới miền Nam. Tích Quang, Nhâm Diên thực hiện Thái thú Giao Chỉ và Thái thú Cửu Chân ở trong nhà Hán, đi ra mức độ tiến hành quyết sách đồng hóa, thay cho thay đổi tập luyện tục kể từ hôn nhân gia đình cho tới áo quần, lễ nghĩa của những người Việt bắt theo gót người Hán, dẫn theo xúc phạm u ám cho tới phong tục cũ nhiều đời của những người Việt.[7][8][9]

Từ Khi Tô Định lịch sự thực hiện Thái thú Giao Chỉ năm 34, giai cấp ở trong nhà Đông Hán càng u ám rộng lớn với những người Việt. Tô Định tàn bạo và tham lam lam, tăng nhanh phục dịch và thuế khóa so với người Việt nhằm cống hấp thụ mang lại triều đình mái ấm Hán nhiều hơn thế, đôn đốc nghiền những Lạc tướng mạo nhiều hơn thế.[9] Sự chạm va vấp rộng lớn về văn hóa truyền thống, tín ngưỡng và kinh tế tài chính khiến cho xích míc thân thiện người Việt – không những quần chúng tuy nhiên cả những Lạc tướng mạo – với cơ chế cai trị ở trong nhà Hán càng ngày càng nóng bức.[8] Vì vậy những Lạc tướng mạo đang được câu kết nhau lại nhằm chống đối.

Nguyên nhân trực tiếp[sửa | sửa mã nguồn]

Trong số những Lạc tướng mạo đem ý ngăn chặn sự cai trị ở trong nhà Hán, nổi lên mái ấm Trưng Trắc ở Mê Linh, Phong Châu và mái ấm Thi Sách ở Chu Diên. Theo Đại Việt sử lược, Trưng Trắc và em gái là Trưng Nhị đem đậm cá tính mạnh mẽ và uy lực, ko Chịu buộc ràng theo gót pháp lý tuy nhiên Tô Định áp đặt[10]. Địa bàn tuy nhiên Trưng Trắc quản ngại lưu giữ khá to lớn, thân thiện mặt hàng Ba Vì và Tam Đảo tức là trung tâm vương quốc Văn Lang của vua Hùng trước đó, lọt được vào thân thiện 3 khúc sông: khuỷu sông Đà, sông Hồng và sông Đáy. Còn địa phận của Thi Sách ngay lập tức kề với Mê Linh, xa nhau chừng dòng sông Đáy, ở trong châu thổ hữu ngạn sông Hồng và miêu tả ngạn sông Đáy.[11][12]

Trưng Trắc kết duyên với Thi Sách, nhì mái ấm đồng lòng tập luyện hiệp lực lượng ngăn chặn sự thống trị ở trong nhà Hán và đang được giao hội được sự cỗ vũ của không ít thủ lĩnh khu vực không giống.

Trước khí thế chống đối của những thủ lĩnh người Việt, Tô Định đang được thịt Thi Sách nhằm kỳ vọng dập tắt sớm dự định chống đối[13]. Thù ông xã bị thịt càng khiến cho Trưng Trắc hành vi lập cập trong các công việc cất binh chống mái ấm Hán.

Tuy nhiên, đem những sử liệu mang lại vấn đề không giống về Thi Sách. Ngoài việc ông thương hiệu là Thi (chứ ko nên Thi Sách), Thủy kinh chú cho biết thêm ông nằm trong Trưng Trắc khởi nghĩa thắng lợi và 3 năm tiếp theo mới nhất tử trận nằm trong vợ; sách Thiên Nam ngữ lục nhận định rằng Thi Sách đem nhập cuộc khởi nghĩa với Trưng Trắc và tử trận trước lúc khởi nghĩa thắng lợi[14] và sử gia Đào Duy Anh ưng ý với thuyết này[15].

Các sử gia xác định khởi nghĩa vẫn nổ đi ra bên dưới sự chỉ huy của Hai Bà Trưng cho dù ông xã Trưng Trắc không trở nên thịt. Do cơ nguyên vẹn nhân chủ yếu dẫn cho tới cuộc khởi nghĩa ko nên là tử vong của Thi Sách tuy nhiên là quyết sách đồng hóa gắt gao và tách lột khắt khe ở trong nhà Đông Hán so với người Việt bên trên Giao Chỉ đương thời.[8][16] Lê Văn Siêu vô sách “Việt Nam văn minh sử” thậm chí còn còn nhận định rằng, việc Thi Sách thương hiệu thiệt là gì, đem bị thịt hay là không vô sự khiếu nại Hai Bà khởi nghĩa ko nên là 1 trong những cụ thể quan lại trọng[17].

Lực lượng chỉ huy cuộc khởi nghĩa[sửa | sửa mã nguồn]

Vai trò chỉ huy nòng cột là những Lạc hầu, Lạc tướng mạo loại dõi Hùng Vương, đem đáng tin tưởng với quần chúng và rất nhiều được tổ chức chính quyền đô hộ phương Bắc vì như thế nể[13]. Ngoài 3 thay mặt đại diện tiêu biểu vượt trội là Trưng Trắc, Trưng Nhị và Thi Sách, những sử gia xác định còn tồn tại nhiều thủ lĩnh khu vực không giống đem xuất xứ Lạc tướng mạo.

Một anh hùng sẽ là vào vai trò cần thiết vô thời kỳ trước khởi tức thị bà Man Thiện – u của Trưng Trắc và Trưng Nhị. Bà sẽ là con cháu chắt mặt mũi nước ngoài của Hùng Vương, góa ông xã sớm, nuôi dạy dỗ nhì đàn bà nghề ngỗng trồng dâu nuôi tằm và võ nghệ.[18] Bà Man Thiện đem tầm quan trọng tổ chức triển khai lực lượng, tiếp xúc với những quan lại y sĩ những vùng xung xung quanh cỗ vũ con cái khởi nghĩa.

Điều xứng đáng để ý là phần rộng lớn những tướng soái của cuộc khởi tức thị phụ nữ giới được những thần tích, truyền thuyết ghi lại: Trưng Trắc, Trưng Nhị, Man Thiện, Diệu Tiên, Bát Nàn, Đào Kỳ, Lê Hoa, Lê Chân, Phương Dung, Trinh Thục, Thánh Thiên, Thiện Hoa, Nàng Tía, Xuân Hương, Ả Di, Ả Tắc, Ả Lã, Nàng Đô… Số tướng soái nam giới lắc con số không nhiều hơn: Đỗ Năng Tế, Hùng Nguyên (chồng Trưng Nhị), ông Đống, ông Cai, ông Nà, Đồng Bảng, Đô Chính, Đô Dương… Các tướng soái này đều phải có mối quan hệ huyết tộc mặt mũi nội hoặc nước ngoài, hoặc là bè các bạn của nhau[19]. Theo chủ kiến của những sử gia, cho dù được đời sau gán mang lại những “mỹ tự” và được đặt điều “họ” (tên họ), tuy nhiên vô trong năm đầu Công nguyên vẹn người Việt chưa tồn tại "họ", tuy nhiên toàn bộ đã cho thấy kết cấu mối quan hệ huyết tộc, địa điểm, tầm quan trọng của những người phụ nữ giới, người u, người phu nhân còn rất rộng không những vô mái ấm gia đình mặc cả vào cụ thể từng mặt mũi của hoạt động và sinh hoạt xã hội nước Việt Nam Khi cơ. Điều cơ sẽ là tàn tích của cơ chế kiểu quyền còn thịnh hành thời Hai Bà Trưng ở Việt Nam[19].

Các sử gia đo đếm số tướng soái nhập cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng[14]:

  • Khu vực Hà Tây cũ, Vĩnh Phúc và Phú Thọ: 75 người.
  • Khu vực ngoài thành phố thủ đô (cũ, ko bao hàm Hà Tây cũ): 28 tướng mạo.
  • Khởi nghĩa của Hai Bà Trưng thao diễn phát triển thành vô thời điểm cuối năm 39 đầu xuân năm mới 40

Diễn biến[sửa | sửa mã nguồn]

Hội thề bồi Hát Môn[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày mồng 4 mon 9[20] năm Kỷ Hợi (39), Trưng Trắc và Trưng Nhị giao hội những tướng soái cùng với nhau thực hiện Hội thề bồi ở bờ đá Tràng Sa, cửa ngõ sông Hát (huyện Phúc Thọ, Hà Nội) nằm trong thị trấn Mê Linh thời cơ. Thiên Nam ngữ lục ghi điều thề bồi của Trưng Trắc như sau:[21][22]

"Một nài cọ tinh khiết nước thù
Hai nài dựng lại nghiệp xưa chúng ta Hùng
Ba kêu oan ức lòng chồng
Bốn nài vẻn vẹn sở công lênh này".

Đánh xua Tô Định[sửa | sửa mã nguồn]

Sau một thời hạn sẵn sàng, mon hai năm 40, Trưng Trắc nằm trong Trưng Nhị đầu tiên trừng trị động khởi nghĩa ngăn chặn mái ấm Đông Hán. Sách Đại Việt sử ký chi phí biên của Ngô Thì Sĩ ghi lại điều chép vô dã sử cho biết thêm, Khi Trưng Trắc xuất quân vẫn ko không còn tang ông xã, bà make up rất rất đẹp nhất. Các tướng mạo chất vấn vì như thế sao, bà đáp rằng:

Việc binh ko thể tác động. Nếu lưu giữ lễ và thực hiện xấu xa sắc thì nhuệ khí ngẫu nhiên suy kém cỏi. Cho nên tớ đem đẹp nhất nhằm mạnh tăng nhiều sắc tố của quân, tạo nên bọn giặc nhìn thấy động lòng, lợi là chí trổ tài, thì dễ dàng giành phần thắng.

Mọi người nghe đều trầm trồ là ko vị bà[23].

Cuộc khởi nghĩa được sự tận hưởng ứng của đa số lực lượng và quần chúng những điểm nằm trong Âu Lạc và Nam Việt cũ.[24][25] Quân Hai Bà tiến công hãm trị sở Luy Lâu. Sử sách ghi lại rất rất sơ lược thao diễn phát triển thành cuộc khởi nghĩa của Hai Bà kể từ Khi chính thức cho tới Khi thắng lợi. Sách Hậu Hán thư chép:

Xem thêm: hình vẽ cho bé

"Năm Kiến Vũ loại 16 (40), người đàn bà ở Giao Chỉ là Trưng Trắc và em gái là Trưng Nhị phản nghịch, tiến công đập phá quận. Trưng Trắc là đàn bà Lạc tướng mạo thị trấn Mê Linh, là phu nhân Thi Sách người Chu Diên, rất rất kiêu hùng. Thái thú Giao Chỉ là Tô Định người sử dụng pháp lý trói buộc, Trưng Trắc cuồng nộ, vì vậy tuy nhiên phản nghịch. Do vậy, những người dân Man, người Lý ở Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố đều tận hưởng ứng. Gồm thu được 65 trở thành tự động lập thực hiện vua. Thứ sử Giao Chỉ và những thái thú chỉ tạo được thân thiện bản thân tuy nhiên thôi.

Sách Thủy kinh chú chép:[26]

"[Hai Bà] công đập phá châu thị trấn, thu phục được những Lạc tướng mạo, chúng ta đều tôn vinh Trưng Trắc thực hiện vua."

Các sử gia địa thế căn cứ theo gót những thần phả và truyền thuyết tóm tắt trình tự động cuộc khởi nghĩa như sau:[26][27][28]

Quân Hai Bà trước tiên tiến công đô úy trị quận Giao Chỉ ở Mê Linh. Chiếm được điểm trên đây, Hai Bà Trưng tiến bộ tiến công thị trấn Tây Vu, lắc trở thành Cổ Loa.
Trên đà thắng lợi, kể từ Cổ Loa, Hai Bà Trưng đem quân vượt lên trên sông Hoàng, sông Đuống tiến công trị sở Giao Chỉ ở Luy Lâu kè sông Dâu (lãng Lũng Khê, Thuận Thành, Bắc Ninh). Quân khởi nghĩa tiến công vượt lên trên nhanh chóng khiến cho Tô Định ko kịp trở tay. Trước thế mạnh mẽ của quân Hai Bà, những viên quan lại đứng đầu ko trở tay kịp và không đủ can đảm kháng cự, vứt chạy về phương Bắc.
Thái thú Giao Chỉ là Tô Định tá hỏa cũng túa chạy. Để bay thân thiện, Tô Định nên cạo tóc, cạo râu, trà trộn vô loàn quân, vứt vứt ấn tín tuy nhiên chạy. Tương truyền người Việt đương thời vẫn đang còn tục lệ thịnh hành là cạo tóc, nên Tô Định thực hiện vì vậy nhằm học theo mang lại không bị trừng trị hiện nay bên trên đàng trốn[29]. Cuối nằm trong Tô Định bay về quận Nam Hải, bị Mã Viện dưng sớ lên Hán Quang Vũ Đế hạch sách tội “thấy chi phí thì giương đôi mắt lên, thấy giặc thì cụp đôi mắt xuống”. Vua Hán hạ ngục trị tội Tô Định.
Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng được quần chúng mọi nơi tận hưởng ứng thật nhiều. Sau Khi Luy Lâu bị hạ, những trở thành không giống nhanh gọn vỡ lẽ và quy phục. Cuộc khởi nghĩa mở rộng vô Cửu Chân, Nhật Nam, lịch sự Quế Lâm, Hợp Phố,Tượng Quận,Thương Ngô,...

Khởi nghĩa thắng lợi, Trưng Trắc đăng quang vua, Trưng Nhị thực hiện Phó Vương. Thần tích gọi là Mê Linh Nhị Thánh.

Thất bại[sửa | sửa mã nguồn]

Ngày 30 mon một năm Tân Sửu (41), mái ấm Hán thấy Trưng Trắc xưng Vương dấy quân tiến công lấy những trở thành ấp, nên hạ mệnh lệnh cho những quận Trường Sa, Hợp Phố và Giao Châu chuẩn bị sẵn xe pháo thuyền, sửa lịch sự cầu đường giao thông, thông những núi khe, chứa chấp thóc lộc, mang lại Mã Viện thực hiện Phục Ba tướng mạo quân, Phù Lạc hầu Lưu Long thực hiện phó tướng mạo, lãnh đạo đạo quân khoảng tầm 2 vạn người, chia thành 2 cánh thủy, cỗ lịch sự xâm lăng.

Cánh quân cỗ tiến bộ vô vùng Đông Bắc Mã Viện tiến bộ theo gót đàng ven bờ biển, san núi thực hiện đàng rộng lớn ngàn dặm, cho tới Lãng Bội nghĩa (ở phía tây Tây Nhai của La Thành)[30] tiến công nhau với Hai Bà. Quân Nam bấy giờ dù hợp ý, thật nhiều thủ lĩnh ko phục nhì vua là thiếu nữ, lớp tan tung, lớp tự động ly khai hoặc đầu mặt hàng quân Hán. Hai Bà thấy thế giặc mạnh, ko chống nổi, bèn lùi quân về lưu giữ Cấm Khê (sử chép là Kim Khê).

Năm Quý Mão (43), Hai Bà Trưng kháng cự lại với quân mái ấm Hán ở Cấm Khê (nay nằm trong thị trấn Thạch Thất, Hà Nội) thất thế, đều tử trận. Theo truyền thuyết nước Việt Nam, Hai Bà đang được nhảy xuống sông Hát (tức sông Đáy, ni nằm trong xã Hát Môn, thị trấn Phúc Thọ, TP.HCM Hà Nội) tự động vẫn nhằm bảo toàn khí tiết. Còn theo gót Hậu Hán thư, sách sử của Trung Quốc, Hai Bà đã trở nên quân Mã Viện bắt được và chặt đầu đưa về Lạc Dương[31].

Tướng Đô Dương nối tiếp nạm quân ngăn chặn quân Hán cho tới thời điểm cuối năm 43. Mã Viện xua theo gót tiến công quân còn còn lại thị trấn Cư Phong, sau cuối lực lượng này cũng trở thành dẹp. Ngoài những cừ súy bị thịt, rộng lớn 300 cừ súy người Việt bị tóm gọn và giày vò lịch sự Linh Lăng (Hồ Nam). Mã Viện thu gom, đập phá bỏ nhiều trống rỗng đồng và đúc rồi dựng cột đồng (tương truyền phía trên động Cổ Lâu châu Khâm)[32] thực hiện số lượng giới hạn biên cương ở trong nhà Hán, và tương khắc lên cơ loại chữ thề: "Cột đồng gãy thì Giao Chỉ diệt" (Đồng trụ tách, Giao Chỉ diệt)[33].

Từ trên đây, nước Việt lại nằm trong quyền trấn áp ở trong nhà Hán, chính thức thời Bắc nằm trong phiên 2. Thời kỳ Hai Bà Trưng chỉ kéo dãn được rộng lớn thân phụ năm.

Sau Khi Hai Bà Trưng thất bại, cơ chế gửi gắm quyền quản lý cấp cho thị trấn ở Sở Giao Chỉ cho những Lạc tướng mạo không hề, quyền lực tối cao của những Lạc tướng mạo, Lạc hầu bị thủ chi tiêu. Theo như cơ hội gọi của sử gia Madrolle thì cơ chế bảo lãnh hoàn thành, chính thức cơ chế thống trị thẳng. Nhà Hán đặt điều quan lại lại thống trị cho tới cấp cho huyện[34].

Phạm vi[sửa | sửa mã nguồn]

Các mối cung cấp sử liệu đều thống nhất rằng phạm vi cuộc khởi nghĩa ko gói gọn gàng vô phạm vi quận Giao Chỉ tuy nhiên là toàn cỗ Giao Chỉ Sở đương thời, tức là trong tầm toàn cỗ cương vực nước Nam Việt cũ. Có chủ kiến phân tích và lý giải này đó là nguyên do vì như thế sao cương vực thời Hai Bà Trưng được gọi là Lĩnh Nam (“Lĩnh Nam riêng rẽ một triều đình nước ta”)[35].

Các cỗ sử cũ như Đại Việt sử lược, Đại Việt sử ký toàn thư, Khâm lăm le Việt sử thông giám cương mục đều ghi Hai Bà Trưng thu được 65 trở thành. Riêng Ngô Thì Sĩ biên soạn Đại Việt sử ký chi phí biên đang được kê lại từng trở thành (huyện) trong những quận và tạo ra tổng số những trở thành nằm trong 7 quận khu đất Âu Lạc và Nam Việt cũ (Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam, Hợp Phố, Thương Ngô, Uất Lâm, Nam Hải) đơn giản 56[23].

Tuy nhiên, lại sở hữu chủ kiến nhận định rằng phạm vi cuộc khởi nghĩa rộng lớn hơn hoàn toàn như là vậy, không những bao hàm vô phạm vi Giao Chỉ Sở tuy nhiên lan lịch sự cả một số trong những khu vực phía nam giới Dương châu và Kinh châu, vì thế tổng số thị trấn trở thành tuy nhiên sử cũ ghi 65 là chủ yếu xác[36].

Các sử gia tân tiến kiểm tra phạm vi cuộc khởi nghĩa dè dặt rộng lớn và cũng ko thống nhất. Trần Trọng Kim và Đào Duy Anh, tuy rằng nằm trong ghi nhận số 65 trở thành tuy nhiên nhận định rằng phạm vi cuộc khởi nghĩa chỉ bao hàm những quận: Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam và Hợp Phố[37][38]. Các sách Lịch sử nước Việt Nam vì thế những group người sáng tác không giống nhau cũng ghi nhận phạm vi không giống nhau: đem mối cung cấp chỉ ghi nhận phạm vi khởi nghĩa vô 2 quận Giao Chỉ và Cửu Chân[28], mối cung cấp không giống lại xác định phạm vi bên trên 7 quận Giao Chỉ Sở, tức là toàn cương vực Âu Lạc và Nam Việt cũ[14].

Hệ ngược của những cuộc khởi nghĩa[sửa | sửa mã nguồn]

Cuộc khởi nghĩa của nhì Bà là cuộc khởi nghĩa thứ nhất vô lịch sử hào hùng nước Việt Nam vì thế phụ nữ giới chỉ huy. Cuộc khởi nghĩa nổ đi ra thực hiện chấn động cả cõi Nam. Từ vô ngọn lửa của cuộc nổi dậy oanh liệt ấy lan đi ra chân lý lịch sử hào hùng "Một dân tộc bản địa cho dù nhỏ nhỏ bé tuy nhiên tự động tôi đã hình thành, thực hiện mái ấm nước nhà và số phận bản thân. Sau Khi trấn áp cuộc phản kháng, việc can thiệp sâu sắc ở trong nhà Hán vô Giao Chỉ ra mắt. Không một sức khỏe này chi tiêu khử được nó". Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng là kết tinh ma của tất cả một quy trình đấu giành, Khi lặng lẽ, khi công khai minh bạch của quần chúng nước Việt Nam. Đấy là 1 trong những trào lưu nổi dậy của toàn dân, vừa phải quy tụ vô cuộc khởi nghĩa ở Hát Môn vì thế Hai Bà Trưng đề xướng, vừa phải lan rộng lớn bên trên toàn miền Âu Lạc cũ

Đây là cuộc khởi nghĩa ngăn sự thống trị của Trung Quốc thứ nhất của những người Việt vô 1000 năm Bắc thuộc[39]. Các Lạc tướng mạo nằm trong hậu duệ của mình là đại biểu của trào lưu này[40].

Hai Bà Trưng đang được nhờ vào quần chúng phục sinh lại sự nghiệp cũ của vua Hùng. Cuộc khởi nghĩa là sự việc lắc đầu hiên ngang cường quyền của những triều đại phương Bắc coi những dân tộc bản địa xung xung quanh là “Man Di” ("man tộc", "man rợ" hoặc "mọi rợ"), nằm trong quốc buộc nên phục tòng “thiên triều”, “thiên tử”, lắc đầu tư tưởng “tôn quân, đại thống nhất”[40].

Xem thêm: quế đường phong hữu thời

Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng vì thế phụ nữ giới hàng đầu, vô trái đất tư tưởng “trọng nam giới coi thường nữ” của đế chế Hán cổ điển, sẽ là sự đối nghịch khốc liệt về văn hóa truyền thống, nếp sinh sống, nếp suy nghĩ của song phía Nam – Bắc, Việt - Hán[40].

... trong khoảng tầm năm loại 40 sau Công nguyên vẹn, nhì người mẹ người nước Việt Nam là Hai Bà Trưng đang được đứng lên khởi nghĩa chống nước ngoài xâm, thức tỉnh ý thức song lập. Đó là phiên thứ nhất vô lịch sử hào hùng tuy nhiên người dân nước Việt Nam đứng lên vì như thế nền song lập rưa rứa niềm kiêu hãnh của tôi.

— Tổng thống Mỹ Donald Trump[41]

Chống quân xâm lược[sửa | sửa mã nguồn]

  • Hai Bà Trưng
  • Trưng Trắc
  • Trưng Nhị
  • Thi Sách
  • Lê Chân
  • Bắc nằm trong phiên 1
  • Chiến giành Hán-Việt, 42-43

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

  • Đại Việt sử lược, Nguyễn Gia Tường dịch, Nhà Xuất phiên bản TP Xì Gòn (1993).
  • Đại Việt sử ký toàn thư.
  • Khâm lăm le Việt sử thông giám cương mục.
  • Trần Trọng Kim (2010), Việt Nam sử lược, Nhà Xuất phiên bản Thời đại.
  • Viện Sử học tập (2001), Lịch sử nước Việt Nam, tập luyện 1, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội.
  • Nguyễn Khắc Thuần (2005), Danh tướng mạo Việt Nam, Nhà Xuất phiên bản Giáo dục đào tạo.
  • Viện Khoa học tập Xã hội nước Việt Nam (2008), Tổng tập luyện văn học tập dân gian trá người Việt, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội.
  • Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh (1991), Lịch sử nước Việt Nam, tập luyện 1, Nhà Xuất phiên bản Đại học tập và Giáo dục đào tạo có trách nhiệm.
  • Viện Sử học tập (1988), Biên niên lịch sử hào hùng cổ trung đại Việt Nam.
  • Đào Duy Anh (2005), Lịch sử cổ điển nước Việt Nam, Nhà Xuất phiên bản Văn hóa tin tức.
  • Ngô Thì Sĩ (2011), Đại Việt sử ký chi phí biên, Nhà Xuất phiên bản Văn hóa tin tức.
  • Lê Đình Sỹ mái ấm biên (2010), Thăng Long – thủ đô những trang sử vinh quang chống nước ngoài xâm, Nhà Xuất phiên bản thủ đô.
  • Lê Văn Siêu (2006), Việt Nam văn minh sử, Nhà Xuất phiên bản Văn học tập.
  • Đăng Khoa, Hoài Thu (2014), Khởi nghĩa Hai Bà Trưng, Nhà Xuất phiên bản Văn hóa tin tức.

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

  1. ^ a b Hou Hanshuvol. 24 "Account of Ma Yuan"
  2. ^ Hou Hanshu, vol. 24 "Account of Ma Yuan" quote: "軍吏經瘴疫死者十四五。"
  3. ^ a b Hou Hanshu, vol. 24 "Account of Ma Yuan"
  4. ^ Hou Hanshu, vol. 22 "Account of Liu Long"
  5. ^ Hou Hanshu, Vol. 86 "Account of the Southern Barbarians"
  6. ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 223.
  7. ^ Đào Duy Anh, sách đang được dẫn, tr. 491.
  8. ^ a b c Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn, tr. 171.
  9. ^ a b Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 224.
  10. ^ Đại Việt sử lược, tr. 8.
  11. ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 228.
  12. ^ Nguyễn Khắc Thuần, sách đang được dẫn, tr. 37.
  13. ^ a b Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 230.
  14. ^ a b c Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn, tr. 175.
  15. ^ Đào Duy Anh, sách đang được dẫn, tr. 491-492.
  16. ^ Đào Duy Anh, sách đang được dẫn, tr. 490-491.
  17. ^ Lê Văn Siêu, sách đang được dẫn, tr. 227.
  18. ^ Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn
  19. ^ a b Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 232.
  20. ^ Theo thần tích buôn bản Hát Môn (huyện Phúc Thọ, Hà Nội).
  21. ^ Lê Đình Sỹ, sách đang được dẫn, tr. 38.
  22. ^ Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn, tr. 173.
  23. ^ a b Ngô Thì Sĩ, sách đang được dẫn, tr. 87.
  24. ^ Lê Đình Sỹ, sách đang được dẫn, tr. 37.
  25. ^ Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn, tr. 174.
  26. ^ a b Lê Đình Sỹ, sách đang được dẫn, tr. 39.
  27. ^ Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn, tr. 176.
  28. ^ a b Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 233.
  29. ^ Nguyễn Khắc Thuần, sách đang được dẫn, tr. 50.
  30. ^ Ở trên đây, Toàn thư mang lại Lãng Bội nghĩa là Hồ Tây (Hà Nội), tuy nhiên nhiều mái ấm phân tích đang được đoán lăm le Lãng Bội nghĩa ở vùng thị trấn Tiên Sơn, tỉnh Hà Bắc thời nay.
  31. ^ Yu, Yingshi (1986). Denis Twitchett; Michael Loewe (biên tập). Cambridge History of China: Volume I: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220. University of Cambridge Press. tr. 454. ISBN 978-0-5212-4327-8.
  32. ^ Chuyện cột đồng Mã Viện được chép vô một số trong những tư liệu của Trung Quốc, tuy nhiên đều ko đồng bộ cùng nhau. Cho cột đồng ở Cổ Lâu (Khâm Châu) chỉ là 1 trong những thuyết, sách Cương Mục tiên biên 2, 13b chép là Cổ Sâm (theo Nhất Thống Chí ở trong nhà Thanh).
  33. ^ Lê Văn Siêu, sách đang được dẫn, tr. 234-235.
  34. ^ Viện sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 248.
  35. ^ Đăng Khoa, Hoài Thu, sách đang được dẫn, tr. 26.
  36. ^ Đăng Khoa, Hoài Thu, sách đang được dẫn, tr. 13.
  37. ^ Đào Duy Anh, sách đang được dẫn, tr. 493.
  38. ^ Trần Trọng Kim, sách đang được dẫn, tr. 45.
  39. ^ Viện Sử học tập, sách đang được dẫn, tr. 249.
  40. ^ a b c Phan Huy Lê, Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Lương Ninh, sách đang được dẫn, tr. 178.
  41. ^ Bài tuyên bố của Tổng thống Mỹ Donald Trump bên trên APEC 2017


Lỗi chú thích: Đã nhìn thấy thẻ <ref> với thương hiệu group “lower-alpha”, tuy nhiên không kiếm thấy thẻ ứng <references group="lower-alpha"/> ứng, hoặc thẻ đóng góp </ref> bị thiếu